احتمالا اسم بیانیه سعدآباد رو کمتر شنیدین؛ توافقی که تو سال ۱۳۸۲ بین ایران، انگلیس، فرانسه و آلمان امضا شد. بر اساس این توافق، ایران داوطلبانه کل غنی‌سازی اورانیوم رو تعلیق کرد، پروتکل الحاقی رو پذیرفت و اجازه بازرسی‌های گسترده‌تر رو به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داد. در مقابل، اروپایی‌ها وعده دادن که پرونده هسته‌ای ایران رو به شورای امنیت ارجاع ندن، حق هسته‌ای ایران رو به رسمیت بشناسن و تحریم‌ها رو کاهش بدن.
در اون زمان تیم مذاکره‌کننده ایران شامل جواد ظریف، علی‌اکبر صالحی و سید حسین موسویان بود که تحت هدایت حسن روحانی، دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی، مذاکره می‌کردن.
حسن روحانی در کتاب امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای که سال ۹۱، قبل از ریاست‌جمهوری‌ش منتشر شد، به این مذاکرات اشاره کرده. تو صفحه ۱۵۴ این کتاب نوشته:
"ذهنیت بدبینانه‌ای وجود داشت که موضوع هسته‌ای فقط یه بهونه‌س... اما ذهنیت من این بود که با صبر، تحمل، حوصله و تدبیر با اروپا می‌تونیم به یه توافق برسیم."
جالبه بدونید که ایران تو این توافق به تمام تعهداتش عمل کرد. اما در مقابل، کشورهای اروپایی چه اقدامی کردن؟
در نهایت، حسن روحانی تو نامه‌ای که به محمد البرادعی (دبیرکل وقت آژانس انرژی اتمی) نوشت، این‌جوری از نتیجه سعدآباد یاد کرد:
"متأسفانه، در مقابل اگر نگیم هیچ، ایران مابه‌ازای بسیار اندکی دریافت کرد. بارها اقدامات اعتمادساز خودمون رو بیشتر کردیم، اما تنها چیزی که گرفتیم، قول‌های انجام‌نشده و درخواست‌های بیشتر بود. حتی قول‌هایی که اروپایی‌ها به ما دادن، هنوز بررسی هم نشده!"
و این‌جوری اولین توافق هسته‌ای ایران، به‌خاطر عمل نکردن طرف اروپایی به تعهداتش، به بن‌بست رسید.
تاریخ ورق خورد و حدود ۱۲ سال بعد، دوباره یه مذاکره بزرگ دیگه انجام شد؛ این بار به اسم برجام.
تو سال ۱۳۹۴، بعد از چندین دور مذاکره، توافقی بین ایران و ۵+۱ (آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه و چین) امضا شد که قرار بود پرونده هسته‌ای ایران رو برای همیشه ببنده. ایران پذیرفت که:
بخش بزرگی از فعالیت‌های هسته‌ای خودش رو تعلیق کنه.
تعداد سانتریفیوژها رو کاهش بده.
غنی‌سازی رو محدود کنه.
رآکتور اراک رو تعطیل کنه.
و اجازه بازرسی‌های گسترده‌تر رو به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بده.
در مقابل، امریکا و غرب وعده لغو کامل تحریم‌ها رو داد و گفت که ایران دوباره به اقتصاد جهانی برمی‌گرده.
طبق گزارش‌های رسمی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران تا آخرین لحظه به تمام تعهدات برجامی خودش پایبند بود و حتی در مواردی مثل اکسید کردن اورانیوم، بیشتر از تعهدی که داده بود، عمل کرد.
سانتریفیوژهای پیشرفته ایران از کار افتادن، ذخایر اورانیوم غنی‌شده به‌شدت کاهش پیدا کرد و رآکتور اراک تعطیل شد. همه‌چیز برای لغو تحریم‌ها آماده بود.
اما در مقابل، در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷، دونالد ترامپ به‌صورت یک‌طرفه از برجام خارج شد. نه‌تنها تحریم‌های قبلی رفع نشد، بلکه تحریم‌های بیشتری هم اعمال شد.
ولی‌الله سیف، رئیس وقت بانک مرکزی ایران، درباره برجام یه جمله معروف گفت: "تقریباً هیچ‌چیز" از برجام عاید ایران نشد.
ایران نه یک‌بار، بلکه دوبار به آمریکا و غرب اعتماد کرد و نتیجه‌ش رو هم دید.
کوهی از وعده‌های عمل‌نشده طرف‌های غربی، در مقابل تعهدات کاملاً اجراشده ایران.
عدم مذاکره با طرف‌های غربی و امریکا صرفا یک بدبینی نیست، چند دهه تجربه است!
پیام شما به ما