در مقالات گذشته طبقه فردوس، طبقه عدن، طبقه دارالسلام و طبقه عالیه مورد بررسی قرار گرفت. در این بخش بهشت نعیم مورد بررسی قرار می‌گیرد.

نعیم به معنای نعمت زیاد است.(المفردات، راغب الأصفهانی، ص۴۹۹) که نام یکی از طبقات بهشت می‌باشد. جنة النعیم؛ یعنی بهشتِ سرشار از نعمت. این واژه در قرآن کریم با لفظ «جنة النعیم» سه بار تکرار شده و با لفظ جمع «جنات النعیم» ۷ بار آمده است. جنت نعیم به معنای نعمت و سرخوشی است و هر چیزی که بتواند خیال انسان را از هرگونه نگرانی دور کند، نعیم است.

نمازگزاران و کسانی که بر نمازشان پایداری و مداومت داشته و قیامت را باور دارند و آنهایی که از عذاب خداوند بیم دارند وارد بهشت نعیم می‌شوند

توصیف بهشت نعیم

"جنات النعیم" شامل انواع نعمت‌های مادی و معنوی بهشت می‌شود. این تعبیر اشاره به این دارد که باغ‌های بهشت تنها کانون نعمت است برخلاف باغ‌های دنیا که گاه وسیله زندگی و زحمت است، همانگونه که حال مقربان در آخرت با حالشان در دنیا متفاوت است، زیرا مقام والایشان در این دنیا توام با مسئولیت‌هایی است در حالی که در سرای دیگر تنها مایه نعمت است.(تفسیر نمونه، ج۲۳، ص۲۰۶)

" نعیم" به معنای نعمت بسیار است، و لذا خداوند بهشت را با این کلمه توصیف کرده و فرموده: " فی جنات النعیم" و" جنات النعیم" ، و" تنعم" به معنای تناول چیزی است که در آن نعمت و خوشی است، و زندگیش فراخ و گوارا گردید. بنا بر این، در همه مشتقات این کلمه بطوری که ملاحظه گردید یک معنی خوابیده، و آن نرمی و پاکیزگی و سازگاری است.(ترجمه المیزان، ج۱۱، ص۱۰۹)

در آیه 12 سوره واقعه آمده: "فی جنات النعیم؛ مقربان در جناتی از نعیم هستند." «جنة نعیم» (واقعه/89) هم داریم. اگر «جنة نعیم» فرموده بود، یک بهشت بیشتر نبود. ولی وقتی که «جنات النعیم» می‌گوید (بهشتهایی از نعیم) از انواعی از بهشت‌ها را مخصوصا برای اهل اخلاص بیان می‌کند که در آیات سوره رحمن هم آمده، بهشت‌های روحی و معنوی‌ای که وجود دارد و درجاتی بالاتر از بهشت‌های مادی است.

آنها اموری است غیر قابل توصیف، برعکس بهشت مادی که قابل توصیف است. اول می‌فرماید: «فی جنات النعیم» یعنی بهشت‌های قابل توصیف و در آیه 17 سوره سجده درباره بهشت‌های غیر قابل توصیف همین قدر فرموده: فلا تعلم نفس ما اخفی لهم من قرة اعین؛ کسی نمی‌تواند بفهمد که چه چیزهایی در آنجا پنهان است.(آشنایی با قرآن، ج6، ص95-94)

یهودیان و مسیحیانی که به دین اسلام ایمان آورده و خداترس شوند، خداوند نیز گناهان سابق‌شان را آمرزیده و آنها را به جنات نعیم وارد خواهد نمود

بهشت همان بستان‌های پرکشت و درخت است، به گونه‌ای که شاخه‌ها و برگها در هم رفته و زمینش زیر سایه برگها پنهان شده، و این کلمه به معنی گوناگونی و تنوع است. زیرا جنت بر گونه‌ای واحد از کشت اطلاق نمی‌شود. اما کلمه «نعیم پر نعمت» همان مبالغه در نعمت است برای بیان فراوانی و نیکویی آن. "جنات" به صیغه جمع اشاره به علو مقام و احاطه آنان است و آیه در مقام رتبه و مقام مخلَصین است که آرامگاه آنها محدود به یک درجه و یک مقام بهشتی نخواهد بود. بلکه تمام درجات بهشتی تقدیم قدم آنان خواهد بود. همانطور که اضافه کردن کلمه "جنات" به کلمه "نعیم" برای این است که به احترام خاص اشاره کرده باشد. (دائرة المعارف اسلامی)

مؤمنین نیکوکار در بوستان‌های پر نعمتند. بی‌رنج و تعب و محنت جایگزین می‌گردند و در مقابل آنها اهل جهنم در عذاب الیم: «إن للمتقین عند ربهم جنات النعیم؛ بی‌تردید برای پرهیزکاران نزد پروردگارشان بهشت‌های پرنعمت است.» (قلم/34) باغ‌هایی از بهشت که هر نعمتی تصور شود کامل‌ترین نوع آن در آنجا است، علاوه بر نعمتهایی که به فکر هیچ انسانی نرسیده است. آن هم نعمت‌هایی که زوال ندارد و تمام‌شدنی نیست بلکه می‌فرماید: «من خشی الرحمن بالغیب و جاء بقلب منیب. ادخلوها بسلام ذلک یوم الخلود لهم ما یشاؤن فیها و لدینا مزید؛ آنکه در نهان از خدای بخشنده بترسد و با دلی توبه‌کار [باز] آید. به سلامت در آن درآید که این روز جاودانگی است.» (ق/33- 34)

جنت نعیم به معنای نعمت و سرخوشی است و هر چیزی که بتواند خیال انسان را از هرگونه نگرانی دور کند، نعیم است

بهشت نعیم جایگاه چه کسانی است؟

در قرآن کریم واژه جنه النعیم 12 بار تکرار شده و مشخص شده که جایگاه عده‌ای خاص است.

- این بهشت وعده‌گاه مومنین، نیکوکاران و ابرار می‌باشد. (انفطار،13)

- یهودیان و مسیحیانی که به دین اسلام ایمان آورده و خداترس شوند، خداوند نیز گناهان سابقشان را آمرزیده و آنها را به جنات نعیم وارد خواهد نمود.(مائده، 65)

- جنات نعیم مزد و پاداش مومنین و نیکوکارانی است که به سبب داشتن ایمان خالص، لایق هدایت خاص الهی شده و جایگاهشان در چنین بهشتی است. (یونس،9)

- کسانی که قصد بندگی خالص و ناب برای خداوند را دارند و کسانی که دارای ایمان و اعمال پسندیده باشند. (حج،56)

- جایگاه مومنین و نیکوکاران (لقمان،8)

- کسانی که توسط خداوند خاص و پاک شده‌اند.( صافات،43)

- جایگاه مقربین است کسانی که کارهای خیر از همدیگر سبقت می‌گیرند و آسایش و راحتی خاصی دارند. (واقعه،12 و 89)
- بهشت نعیم برای متقین رقم زده شده است.(قلم، 34)

کلمه «نعیم پر نعمت» همان مبالغه در نعمت است برای بیان فراوانی و نیکویی آن

- نمازگزاران و کسانی که بر نمازشان پایداری و مداومت داشته و قیامت را باور دارند و آنهایی که از عذاب خداوند بیم دارند. (معارج، 38 به بعد)

- نیکوکاران در نعیم خواهند بود و از چهره‌هایشان طراوت نعمت را درمی‌یابی.(مطففین،22)

آیاتی که در سوره صافات آیات 40 و 43 در مورد مقامات و درجات مخلصین آمده خیلی شبیه است با آیاتی که در سوره واقعه درباره مقربین و تفضلاتی که درباره آنها شده است: «السابقون السابقون. أولئک المقربون. فی جنات النعیم؛ و سبقت‌گیرندگان مقدمند. آنانند همان مقربان [خدا]، در باغستان‌های پر نعمت.» (واقعه/10-12)

یعنی هر یک نفر از این مقربین در یک جنت نعیم خواهد بود، در نتیجه همه آنان در جنات النعیم هستند، آوردن "جنات" به صیغه جمع به این دلیل بوده، ممکن هم هست به این دلیل باشد که هر یک نفر از مقربین در جنت‌های نعیم باشد، ولیکن این احتمال از این نظر بعید است که در آخر سوره صریحا می‌فرماید: مقربین هر یک در یک جنت‌اند: «فأما إن کان من المقربین فروح و ریحان و جنة نعیم(واقعه،89)؛ پس اگر [جان به گلو رسیده] از مقربان باشد، [در] راحت و آسایش و بهشت پرنعمت خواهد بود.» (دائرة المعارف اسلامی)

در نهایت باید گفت: جنات النعیم با آن همه نعمت و با آن همه عظمت در برابر مقام قرب الهی قطره‌ای در برابر دریاست.