در مقالات گذشته طبقه فردوس ، طبقه عدن و طبقه دارالسلام توصیف شد. اکنون طبقه بهشت عالیه را بررسی می‌کنیم. بهشت عالیه یکی دیگر از طبقات بهشت است. عالِیة از ریشه علوّ به معنای ارتفاع، رفیع و برتر است، که ظاهرا مراد از جَنَّةٍ عالِیةٍ رفعت و برتری هم از نظر مکان و هم از جهت مقام و درجه است. (قاموس قرآن، ج۵، ص۳۷)

واژه عالیه در قرآن کریم دوبار ذکر شده است: فِی جَنَّةٍ عَالِیةٍ: در بهشتی عالی(حاقه، ۲۲/ غاشیه،10) در بعضی از آیات قرآن تعبیر علیین و علیون نیز بکار رفته است: «کَلاَّ إِنَّ کِتابَ الْأَبْرارِ لَفی‌ عِلِّیینَ (مطففین،18)؛ چنان نیست که آنها (درباره معاد) می‌پندارند، بلکه نامه اعمال نیکان در «علیین» است. همچنین می‌فرماید: «وَ ما أَدْراکَ ما عِلِّیونَ(مطففین،19)؛ و تو چه می‌دانی «علیین» چیست؟

از نگاه قرآن کریم و روایات، اهل بهشت به میزان و نوع اعمال‏شان دارای درجات مختلفی‏ هستند. بنابراین بهشت دارای مراتب و درجات متفاوتی باید باشد. امام صادق علیه‌السلام فرمود: خداوند می‌فرماید: بهشت درجاتی دارد. بعضی برتر از بعضی است و مردم به وسیلة اعمالشان برتری می‌یابند. (بحارالأنوار، ج8، ص106)

خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: « فَأُولَئِکَ لَهُمُ الدَّرَجَاتُ الْعُلَی»(طه، 75)؛ «اهل ایمان و عمل صالح دارای درجات عالی هستند». «وَلَلْآخِرَةُ أَکْبَرُ دَرَجَاتٍ» (اسراء،21)؛ «درجات آخرت و برتری‏‌هایش از این هم بیشتر است.»

در آنجا سخن بیهوده نمی‌شنوند، چشمه‌های روان دارد، تخت‌های بسیار بزرگ برای نشستن، جام‌های چیده شده و پر از نوشیدنی‌های گوارا، بالشت‌های چیده شده برای تکیه‌دادن و لذت‌بردن و فرش‌های زر باف که در صحن آنجا گسترده شده است

طبقه بهشت عالیه جایگاه چه کسانی است؟

عالیه، به معنای بلند مرتبه، بهترین مکان و بهشتی است که دارای مقامی عالی است، و انسان در آن بهشت لذاتی دارد، که نه چشمی دیده و نه گوشی شنیده باشد، و نه بر قلب کسی خطور کرده باشد. در سوره الحاقه از آیه 21 تا 24 افرادی را که در طبقه بهشت عالیه هستند را توصیف فرموده است. " فَهُوَ فی عِیشةٍ رَّاضِیَةٍ/ فی جَنَّةٍ عَالِیَةٍ/ قُطوفُهَا دَانِیَةٌ/ کلُوا وَ اشرَبُوا هَنِیئَا بِمَا أَسلَفْتُمْ فی الاَیَّامِ الخَالِیَةِ.

در آیات فوق صفات اصحاب یمین ذکر شده و آنان کسانی هستند که نامه اعمالشان را در دست راست دارند و پاداش‌شان بهشت عالیه است.

وصف بهشت عالیه

بهشت عالیه مکانی است که زندگی به بهترین وجه در رضایت کامل وجود دارد. در آنجا میوه‌هایش، همیشه در دسترس است و به آسانی می‌توان از آنها استفاده کرد. خوردن و نوشیدن در آنجا مبارک و گوارا است و از خوردن در آن بهشت هرگز حالت تهوع و خستگی بوجود نمی‌آید.
در آیه فِی جَنَّةٍ عَالِیَةٍ (غاشیه،10) حالت و صفات مومنین در روز قیامت بیان می‌شود که صورتشان به خاطر سعی و تلاشی که در جهت رضایت خدا به‌کار برده‌اند، شاداب و خندان است. پاداش آنها بهشت عالیه است که شش خصوصیت دارد و عبارتند از: در آنجا سخن بیهوده نمی‌شنوند، چشمه‌های روان دارد، تخت‌های بسیار بزرگ برای نشستن، جام‌های چیده شده و پر از نوشیدنی‌های گوارا، بالشت‌های چیده شده برای تکیه‌دادن و لذت‌بردن و فرش‌های زر باف که در صحن آنجا گسترده شده است. (غاشیه، آیات 11 تا 16)

عالیه، به معنای بلند مرتبه، بهترین مکان و بهشتی است که دارای مقامی عالی است، و انسان در آن بهشت لذاتی دارد، که نه چشمی دیده و نه گوشی شنیده باشد، و نه بر قلب کسی خطور کرده باشد

معنای عالی و علو از نگاه مفسران

مفسران گفته‌اند که "عالیه" به مکان خاصی از بهشت اشاره دارد. "علیین" جمع "علی"، در اصل به معنی مکان بالا یا اشخاصی‌ است که در محلی بالا می‌ نشینند، و به ساکنان قسمت‌های مرتفع کوه‌ها نیز اطلاق شده است، و در اینجا جمعی آن را به معنی "برترین مکان آسمان" یا "برترین مکان بهشت" تفسیر کرده‌اند. بعضی نیز گفته‌اند که ذکر آن به صیغه جمع به خاطر تاکید است و به معنی علو فی علو یعنی "بلندی در بلندی" می‌باشد.(تفسیر نمونه، ج۲۶، ص۲۷۰)
پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله در مورد علیین می‌فرماید: منظور از "علیین" مکانی بالاتر از آسمان هفتم و زیر عرش الهی است. ( قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ج۱۹، ص۲۶۲)

خداوند برای بیان اهمیت و عظمت "علیین" می‌افزاید: "تو چه می‌دانی علیین چیست" (وَ ما أَدْراکَ ما عِلِّیونَ‌). اشاره به اینکه مقام و مکانی است برتر از "خیال و قیاس و گمان و وهم" که هیچ کس حتی پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله نیز نمی‌تواند ابعاد عظمت آن را دریابد.(تفسیر نمونه، ج۲۶، ص۲۷۲)

برخی از مفسران گفته‌اند: فی جنة عالیة، یعنی بهشتی‌ها، در بهشتی عالی جای دارند. یعنی در بهشتی که قصرها و درجات آن عالی و بلند است. اما برخی دیگر بر این نظرند که بلندی بهشت بر دو گونه است:

1- علو و بلندی شرافت و جلالت.

2- علو مکان و منزلت، به‌معنای اینکه اشراف بر غیر خود دارد و آن پاک‌ترین چیزهایی است که در بهشت وجود دارد و برای آن درجات و مراتبی است که بعضی بالای دیگری است.(مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۱۰، ص۳۳۷)

بهشت عالیه به هر معنی که باشد جایگاه بالایی دارد و مخصوص اهل یمین است که از نعمت‌های خاص آنجا برخوردار می‌شوند.